9K35 Strieła-10

9K35 Strieła-10
	; Strieła-10 armii Serbii
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Typ pojazdu	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3
	Historia
Prototypy	1971
Produkcja	od 1976
	Dane techniczne
Silnik	JaMZ-238W diesel o mocy 240 KM
Poj. zb. paliwa	450 l
Pancerz	7 mm
Długość	6,6 m
Szerokość	2,85 m
Wysokość	2,3 m (położenie marszowe), 3,8 m (położenie bojowe)
Masa	12 300 kg
	Osiągi
Prędkość	61 km/h (na drodze); 6km/h (w wodzie)
Zasięg pojazdu	500 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 x przeciwlotnicze pociski rakietowe 9M37, 9M37M, 9M333 (w zależności od wersji) + pociski zapasowe
	Użytkownicy
	Aktualni – kolor niebieski Byli – kolor czerwony
	Multimedia w Wikimedia Commons

9K35 Strieła-10 (pol. Strzała-10, ros. Стрела-10, kod NATO SA-13 Gopher) – radziecki samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy bliskiego zasięgu, na podwoziu pływającego pojazdu MTLB.

Historia

Zestaw Strieła-10 został zaprojektowany jako następca zestawu Strieła-1. Prace nad nim rozpoczęto w Biurze Konstrukcyjnym Precyzyjnego Przemysłu Maszynowego pod kierunkiem głównego konstruktora A. Nudelmana na podstawie postanowienia władz ZSRR z 24 lipca 1969 roku^[1]. Próby zakładowe prototypu rozpoczęto w sierpniu 1971, a próby państwowe zakończono w maju 1974^[2]. Postanowieniem Rady Ministrów i KC KPZR z 16 marca 1976 roku została przyjęta na uzbrojenie pierwsza wersja seryjna 9K35 Strieła-10SW, z pociskami 9M37^[1].

W 1979 roku na uzbrojenie wprowadzono wersję zmodernizowaną 9K35M Strieła-10M. Główną różnicą było zastosowanie pocisków 9M37M, z ulepszoną głowicą samonaprowadzającą, pozwalającą na odróżnienie części pułapek termicznych od celu^[2]. W 1981 roku weszła na uzbrojenie kolejna wersja zmodernizowana 9K35M2 Strieła-10M2, ze zautomatyzowanym systemem przekazywania do wyrzutni danych o celach z systemów zewnętrznych. Dzięki dodatkowym pływakom, pojazd w tej wersji mógł pływać z pełnym kompletem rakiet i odpalać pociski na wodzie^[2].

Od 1983 roku prowadzono prace nad dalszą modernizacją 9K35M3 Strieła-10M3, która weszła na uzbrojenie w 1989 roku. Zastosowano w niej nowe powiększone i skuteczniejsze pociski 9M333 (mogą one być stosowane zamiennie z pociskami 9M37M na wszystkich wyrzutniach)^[2].

Opis

Pociski

Podstawowymi pociskami zestawu są 9M37 i jego zmodernizowana wersja 9M37M. Są to jednostopniowe rakietowe pociski przeciwlotnicze z silnikiem na paliwo stałe, które mogą pracować na jednym z dwóch reżimów prędkości. Pociski są zbudowane w schemacie aerodynamicznym kaczki, ze sterami w przedniej części i stabilizatorami w tylnej. Głowica bojowa o masie 3 kg miała oznaczenie 9N125. Pocisk ma długość 2190 mm, masę 39,2 kg (9M37) do 40 kg (9M37M), jest przechowywany i odpalany ze specjalnego kontenera. Pociski mogły zwalczać cele w odległości od 0,8 do 5 km i na wysokości od 25 do 3500 m. Prędkość pocisku wynosi od 360 do 800 m/s^[2].

Pociski są samonaprowadzane na cel pasywnie, optycznie, z kanałem podczerwonym. Podstawowym kanałem jest kanał optyczny, w którym głowica pocisku naprowadza się na cel kontrastujący na tle nieba, w paśmie widzialnym. W gorszych warunkach oświetleniowych stosowane jest samonaprowadzanie termiczne, w paśmie podczerwieni. Wadami takiego rozwiązania jest podatność na pułapki optyczne i termiczne oraz brak możliwości atakowania celu na tle Słońca (w obrębie kąta 20° między Słońcem a celem od wyrzutni). Według założeń, pocisk mógł przechwycić w kanale podczerwieni cele lecące z prędkością 750 km/h z przedniej półsfery, a z prędkością do 1100 km/h od tyłu^[2].

Nowsze pociski 9M333 zestawu Strzała-10M3 mają długość 2910 mm, masę 42 kg i masę głowicy 5 kg. Zasięg i pułap pocisku są takie same, tylko zmalała minimalna wysokość przechwycenia celu, z 25 do 10 m^[2].

Wyrzutnie

W zestawie stosowane jest samobieżna wyrzutnia występująca w dwóch wariantach: 9A34 i 9A35 (modernizowane odpowiednio z dodaniem oznaczeń M, M2, M3). Różnią się tym, że 9A35 wyposażona jest w radionamiernik 9S16 służący do wykrywania celów na podstawie ich emisji radiowej^[1]. Obie wyrzutnie zbudowane są na podwoziu opancerzonego transportera gąsienicowego MT-LB. Załogę stanowią 3 osoby: dowódca, kierowca i operator uzbrojenia. Stanowisko operatora u podstawy wyrzutni posiada szybę pancerną^[3]. Z położenia marszowego ze złożoną wyrzutnią do bojowego przejście zajmuje ok. 20 sekund^[2]. Oprócz czterech pocisków na wyrzutni pojazd przewozi cztery zapasowe we wnętrzu; przeładowanie jest dokonywane ręcznie^[3].

Wyrzutnia posiada system celowniczy 9S86, wyposażony w dalmierz radiolokacyjny, natomiast nie jest wyposażona we własny radiolokator^[2]. Wyrzutnia poruszana jest elektrycznie, z prędkością naprowadzania w poziomie do 100°/s^[3]. Kąt podniesienia wynosi od -5° do +80°^[3]

Wersje

9K35 Strieła-10SW (pociski 9M37)
9K35M Strieła-10M (pociski 9M37M)
9K35M2 Strieła-10M2 (pociski 9M37M)
9K35M3 Strieła-10M3 (pociski 9M333)

Służba

System został przyjęty na uzbrojenie Armii Radzieckiej w 1976 roku. Pluton z czterech wyrzutni, w tym jednej 9A35 z radionamiernikiem i trzema 9A34, wchodził etatowo w skład baterii artyleryjsko-rakietowej dywizjonu przeciwlotniczego pułku zmotoryzowanego lub pancernego^[1]. Miały uzupełniać w baterii bardziej zaawansowane kompleksy 2K22 Tunguska, służąc do zwalczania celów w warunkach widoczności^[1].

System był również przedmiotem eksportu do państw Układu Warszawskiego (Polski, Czechosłowacji, Bułgarii, Węgier) i zaprzyjaźnionych, w tym do Afganistanu, Algierii, Angoli, Indii, Jordanii, Iraku, Korei Północnej, Kuby, Libii, Syrii i Jugosławii^[4]. Wyrzutnie te były następnie używane również przez państwa powstałe po rozpadzie ZSRR i Jugosławii. System używany był bojowo m.in. w wojnach na Bliskim Wschodzie i w Afryce^[4].

W Wojsku Polskim zestawy Strzała-10M używane były w niewiekiej liczbie od 1982 roku^[5]. Do 1988 roku zakupiono cztery zestawy (według innych danych, były to Strzała-10SW)^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Angielski 2003 ↓, s. 26.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ A. Szyrokorad, Strieła...
↑ ^a ^b ^c ^d Angielski 2003 ↓, s. 27.
↑ ^a ^b Angielski 2003 ↓, s. 30.
↑ Praca zbiorowa pod kier. Jerzego Paszkowskiego: Technika Wojska Polskiego. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998, s. 61. ISBN 83-11-08889-6.
↑ Robert Rochowicz. 30 lat minęło czyli Wojsko Polskie w 1989 roku. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2019, s. 92, czerwiec 2019. Warszawa: Magnum X.

Bibliografia

A. Szyrokorad, "Strieła" swoju cel nie upustit, w: Modelist-konstruktor nr 9/1999, s.27-29
Rostisław Angielski. Zienitnyje Rakietnyje Kompleksy PWO Suchoputnych wojsk. Czast II. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 7/2003, lipiec 2003. (ros.).

[CITEREFAngielski200326-1] Angielski 2003 ↓, s. 26.

[szyr-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ A. Szyrokorad, Strieła...

[CITEREFAngielski200327-3] Angielski 2003 ↓, s. 27.

[CITEREFAngielski200330-4] Angielski 2003 ↓, s. 30.

[5] Praca zbiorowa pod kier. Jerzego Paszkowskiego: Technika Wojska Polskiego. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998, s. 61. ISBN 83-11-08889-6.

[6] Robert Rochowicz. 30 lat minęło czyli Wojsko Polskie w 1989 roku. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2019, s. 92, czerwiec 2019. Warszawa: Magnum X.

[:1-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay Produkcji polskiej.

[pl-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ produkcji polskiej

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[A]

[A]

Czołgi	PT-76 IS-3 IS-4 IT-1 T-10 T-34-85 T-44 T-54 T-55 T-62 T-64 T-72 T-80 T-90 T-14
Działa samobieżne i moździerze	SU-122-54 ASU-57 ASU-85 2S1 2S3 2S4 2S5 2S7 2S9 2S19 2S23 2S25 2S31 2S34 2S35 2S39 2S40 2S41 2S42 2S43
Pojazdy przeciwlotnicze	ZSU-23-4 Szyłka ZSU-57-2 2K11 Krug 2K12 Kub 2K22 Tunguska 9K31 Strieła-1 9K33 Osa 9K35 Strieła-10 9K37 Buk 9K330 Tor Pancyr 2S38
Samobieżne wyrzutnie rakietowe	2K5 Korszun BM-14 BM-21 Grad BM-24 BM-27 Uragan BM-30 Smiercz BMD-20 9A52-4 Tornado TOS-1 TOS-2
Transportery opancerzone	BTR-152 BTR-40 BTR-50 BTR-60 BTR-70 BTR-80 BTR-82 BTR-90 Bumierang BTR-D Witiaź BPM-97 BTR-22 MT-LBu
Bojowe wozy piechoty	BMP-1 BMP-2 BMP-3 BMD-1 BMD-2 BMD-3 BMD-4 BMPT Kurganiec-25 T-15
Pojazdy rozpoznawcze	BRDM-1 BRDM-2 BRM-1 BRM-3K PRP-3 PRP-4 PRP-5
Samochody ciężarowe	GAZ-51 GAZ-63 GAZ-66 ZiS-5 ZiS-151 ZiŁ-157 ZiŁ-131 Ural-375 Ural-4320 KrAZ-214 KrAZ-255 KrAZ-260 ZiŁ-135
Inne pojazdy	ATS-59 BAW MT-LB PTS UR-77 Meteorit GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 UAZ 469 UAZ Hunter GAZ Tigr GAZ 3927 GAZ-3937 MAZ-535 MAZ-537 GMZ-3 MTU-12 MTU-20 PMR-3
Pociągi pancerne	BP-1
Konstrukcje doświadczalne i prototypowe	1K17 IS-7 BTR-T Czarny Orzeł Obiekt 477
Pojazdy bezzałogowe	Uran-6 Uran-9

Czołgi	T-34-85^[A] IS-2 IS-3 T-54^[A] T-55^[A] T-55AM Merida^[A] T-70 PT-76 T-72^[A] PT-91 Twardy^[A] Leopard 2 Leopard 2PL M1 Abrams K2 Black Panther
Działa pancerne i samobieżne	2S1 Goździk^[A] 2S7 Pion Krab^[A] Loara^[A] M17 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 SU-152 ASU-85 ISU-122 ISU-152 ZSU-23-4 ZSU-23-4MP Biała^[A] ZSU-57-2 wz. 77 Dana Hibneryt^[A] M120 Rak K9 Thunder
Bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone	BWP-1 BMP-2 BWR-1D BWR-1S Half-track KTO Rosomak^[A] KTO Ryś^[A] BTR-60 SKOT^[A] BTR-152 BTR-40 TOPAS MT-LB^[A] Łowcza-3 Opal^[A] M113/M557 Cougar H MaxxPro LPG^[A] Waran^[A] Heron^[A]
Samochody pancerne	BA-64 BRDM-1 BRDM-2 BRDM-2 Żbik/Szakal^[A] FUG Dzik^[A] Żubr^[A] Łoś^[A] Oshkosh M-ATV
Pojazdy techniczne	WZT-1^[A] WZT-2^[A] WZT-3^[A] WPT Mors^[A] Bergepanzer 2
Pojazdy saperskie	BAT SUM-Kalina^[A] Keiler Bożena^[A] BLG-67^[A] Leopard Biber Daglezja^[A] PTS MID/MID-M^[A] TRI^[A]
Ciągniki artyleryjskie	Komintern Woroszyłowiec Mazur D-350^[A]
Samochody terenowe	UAZ 469B Honker^[A] UAZ-452 GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 Mercedes-Benz G Daewoo Musso Mitsubishi Pajero Toyota Hilux Toyota Land Cruiser Land Rover Defender HMMWV (potocznie Humvee) Skorpion-3^[A] Willys MB Ford Ranger PWA Aero LPU-1 Wirus
Motocykle i quady	M-72 Yamaha FZ6 Yamaha XT 660 Honda TRX-300 FW Honda TRX 400 4x4 Polaris Sportsman Arctic Cat 400
Samochody ciężarowe	Star 266^[A] Star 660^[A] Star 744^[A] Star 944^[A] Star 1466^[A] Studebaker US-6 KrAZ-255 GAZ-66 Ural-375D Ural-4320 BAW SLT 50 Elefant ZiŁ-130 ZiŁ-131 ZiŁ-157 SCAM Unimog Iveco EuroTrakker Iveco Eurocargo Mercedes-Benz Atego Mercedes-Benz Actros Mercedes-Benz 1017A Tatra 148 Tatra 815 Scania R480 AMZ SCAM^[A] Volvo FM Volvo FL Star 266M2^[A] Jelcz 800^[A] Jelcz C642 C662^[A] Jelcz 442.32 Jelcz P662
Samochody inne	Fiat Ducato^[A] Ford Transit Autosan A1112T^[A] Autosan A1012T^[A] Autosan A1010T^[A] Solbus C 10,5^[A] Volkswagen Transporter Volkswagen Crafter MAN TGE
Polskie konstrukcje prototypowe^[A]	LPT Anders BWP-2000 BWP-40 BWP-1M „Puma” PT-94 PT-97 Goryl PT-2001 CV90 PL Jenot Tur Tur 2 Tur 3 Lewiatan Świstak PMC-90 MTS-360 Hipopotam PL-01 Concept AHS Kryl BWP Borsuk AMZ Bóbr-3

Karabiny maszynowe	PKM-2 PKM-4
Artyleria	ZU-23-2^[A] 72-K 61-K S-60^[A] KS-12 KS-19
Samobieżne artyleryjskie zestawy plot	ZSU-57-2 ZSU-23-4 PZA Loara^[A] ZSU-23-4MP Biała^[A] Hibneryt^[A]
Samobieżne rakietowe zestawy plot	9K33 Osa 9K35M Strzała-10M 2K12 Kub 2K11 Krug S-125 Newa SC 9K31 Strzała-1 SPZR Poprad^[A]
Rakietowe zestawy plot	S-75 Dźwina/Wołchow S-125 Newa S-200 Wega
Rakietowo-artyleryjskie zestawy plot	PSR-A Pilica^[A]
Przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe	'Strzała-2M Grom^[A] Piorun^[A]